Nguồn gốc và ý nghĩa đặc sản lễ hội chọi Trâu Đồ Sơn

Hải Phòng vùng đất có truyền thống văn hóa với nhiều di tích lịch sử và danh thắng mang đậm chất miền biển. Trong đó, nổi bật là lễ hội chọi trâu Đồ Sơn. Đây là hình thức sinh hoạt văn hóa đặc trưng có từ lâu đời. Hãy cùng onsetbluesfestival.com đi tìm hiểu chi tiết lễ hội này trong bài viết dưới đây nhé!

I. Nguồn gốc lễ hội chọi trâu

Nhiều sự tích về lễ hội chọi trâu được lưu truyền trong dân gian

Cho đến nay, có nhiều truyền thuyết và sự tích về lễ hội chọi trâu được lưu truyền trong dân gian như sau:

1. Thần tích Tước Điểm Đại Vương

• Cuốn sách Đồng Khánh Địa Dư Chí Lược  (thời Nguyễn cuối thế kỷ 19) chép rằng lễ hội chọi trâu của người dân Đồ Sơn, Hải Phòng, gắn liền với truyền thuyết “Tước Điểm Đại Vương”, vị thần của ngư dân ở đây.
• Sử sách ghi lại truyền thuyết rằng một người dân trong làng đã từng đi ngang qua ngôi đền thần này và gặp hai con trâu húc nhau. Nhưng khi động vào chúng thì liền bỏ chạy xuống biển. Kể từ đó, người dân địa phương tổ chức lễ hội chọi trâu hàng năm vào ngày 9 tháng 8 âm lịch.
• Thời điểm tổ chức lễ hội chọi trâu, thời tiết thường xuất hiện mưa to gió lớn. Người dân ở đây cũng nghĩ rằng  đó là thời điểm thủy thần Đồ Sơn hiển linh.

2. Huyền tích Bà Đế

• Lịch sử của lễ hội chọi trâu cũng được cho là có liên quan đến truyền thuyết về một cô thôn nữ xinh đẹp tên Đế. Sau đó ông trở thành vợ của vua Thủy Tề. Bãi biển nơi vua Thủy Tề chào đón nàng về một cung điện đầy tôm cá.
• Sau đó, người dân địa phương tổ chức lễ hội chọi trâu. Làng chài nếu thắng thì độc chiếm ngư trường này, đồng thời dùng con trâu thắng trận để tế thần nước, phù hộ cho mùa tôm cá.
• Cũng có truyền thuyết kể rằng cô gái tội nghiệp tên Đế này vô tình có thai với vua Thủy Tề, bị dân làng trừng phạt và chính quyền địa phương đưa cô ra khơi. Cô gái oan uổng hiển linh và sau đó người dân lập đền thờ gọi là Bà Đế.
• Bãi biển nơi Bà Đế chết, tôm cá tập trung ngày càng nhiều. Năm nào ngư dân cũng đến đánh cá. Sau đó, cộng đồng địa phương tổ chức lễ hội chọi trâu và con trâu chiến thắng được chở ra biển để thờ cúng bà.
• Ngoài ra, cũng có truyền thuyết kể rằng nàng Đế chết ở ngoài khơi Hòn Độc là dấu tích của một tục lệ hiến tế các cô gái thành Thủy Thần có từ thời nguyên thủy cho đến đầu thời đại phong kiến. Sau đó, khi trình độ xã hội được nâng lên việc hiến tế này được thay thế.

3. Thần tích cá Kình

• Lễ hội chọi trâu bắt đầu bằng việc hiến tế trâu để đảm bảo những người đánh cá không bị cá kình ăn thịt. Các ngư dân cho biết họ  thường bị cá kình ăn thịt và vào đầu tháng 6, họ đã lập đàn cầu xin phước lành và hứa sẽ mổ trâu, lợn tạ ơn.
• Hai tháng sau, vào một đêm mưa gió bão bùng, người ta tìm thấy xác cá kình chết. Kể từ đó, dân làng không còn bị cá ăn thịt nữa. Như đã hứa, hàng năm dân làng dắt trâu vào đền Nghè. Trong buổi lễ, trâu dứt đứt dây, chọi nhau quyết liệt. Mọi người nghĩ các vị thần thích xem chọi trâu.
• Vì vậy, hàng năm, dân làng tổ chức lễ hội chọi trâu và đã trở thành một lễ hội truyền thống lớn của ngư dân.

II. Ý nghĩa của lễ hội chọi trâu

Lễ hội chọi trâu là để tưởng nhớ công tích của các vị thần

• Lễ hội chọi trâu được coi là một trong những lễ hội độc đáo nhất của cư dân miền biển, có sự giao thoa giữa yếu tố văn hóa nông nghiệp của vùng đồng bằng và văn hóa của cư dân miền biển.
• Lễ hội mang những sắc thái riêng liên quan đến tín ngưỡng thờ thần nước trong nghi lễ chiến đấu và hiến tế. Họ mưu sinh thể hiện bản sắc văn hóa, tinh thần và vật chất đặc biệt của người dân miền biển đối mặt với bão tố biển cả.
• Ý nghĩa ban đầu của Lễ hội chọi trâu là để tưởng nhớ công tích của các vị thần, duy trì kỷ cương làng xã, cầu “nhân khang, vật thịnh”, khẳng định tinh thần đoàn kết, chân chính nghĩa khí.
• Lễ hội chọi trâu mang đậm nét văn hóa tâm linh của người dân miền biển và góp phần tạo nên một phong cách rất riêng của vùng ven biển. Theo quan niệm xa xưa, nếu con trâu của làng thắng trận trong lễ hội thì năm đó cả làng sẽ gặp nhiều may mắn, mưa thuận gió hòa, nhân dân bình an trong chuyến ra khơi.
• Một ý nghĩa tốt đẹp khác là sau khi kết thúc lễ hội, dù thắng hay thua, trâu đều được làm thịt để tế trời đất, cầu mong mùa màng thuận hòa. Người Đồ Sơn tin rằng nếu được ăn thịt trâu chọi trong thời gian diễn ra lễ hội sẽ gặp nhiều may mắn và tốt lành.

III. Độc đáo lễ hội chọi trâu

Lễ hội chọi trâu của người dân Đồ Sơn tổ chức hàng năm vào ngày 9/8 âm lịch.

Lễ hội chọi trâu gồm hai phần: phần lễ và phần hội đan xen nhau:

• Nghi lễ vẫn giữ nghi thức truyền thống theo nghi thức long trọng. Đầu tiên là nghi lễ cúng thần Điểm Tước, sau đó là lễ rước bát cống, long đình cờ thần bay phấp phới, rộn rã trong tiếng nhạc bát âm dẫn trâu đi trình thành hoàng làng.

Điệu múa mở đầu phần hội

• Phần hội được diễn ra với nhiều hoạt động mang đậm bản sắc dân tộc. Điệu múa mở đầu được 24 tráng niên của làng chia thành hai hàng trình diễn vừa uyển chuyển, vừa mạnh mẽ, màu sắc biến hoá linh hoạt và huyền ảo trong những âm thanh của trống, thanh la.

Ăn thịt trâu chọi sẽ gặp nhiều may mắn và tốt lành

Qua những thông tin mà chúng tôi chia sẻ ở trên hy vọng đã giúp bạn đọc hiểu hơn về lễ hội chọi trâu Đồ Sơn. Một trong những đặc sản văn hóa của ngư dân miền biển. Nếu có cơ hội, hãy đến với Hải Phòng vào dịp tháng 8 âm lịch để trực tiếp theo dõi các hoạt động đặc sắc của lễ hội này.