Kate là một lễ hội có từ lâu đời của người Chăm ở Bình Thuận, đây là một lễ hội mang ý nghĩa tưởng nhớ đến các vị thần và cầu mong mưa thuận gió hòa. Và ngày 4/4/2022, lễ hội Kate được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể. Vậy bạn đã biết gì về lễ hội Kate hay lễ hội diễn ra ở đâu? Khi nào? Để giải đáp những thắc mắc này hãy cùng onsetbluesfestival.com tìm hiểu ở bài viết dưới đây nhé!
Contents
I. Lễ hội Kate ở đâu? Diễn ra khi nào?
Kate là một trong những lễ hội dân gian lâu đời và đặc sắc nhất của người Chăm theo đạo Bàlamôn ở Bình Thuận được tổ chức ngày 1/7 hằng năm theo lịch của người Chăm thường rơi vào cuối tháng 9 đầu tháng 10.
Lễ hội Kate diễn ra ở Bình Thuận
Đó là một lễ hội lớn kéo dài 3 ngày để tưởng nhớ các vị thần và cầu nguyện cho một mùa màng bội thu, bội thu, hôn nhân hạnh phúc, con người và vạn vật thịnh vượng. Tại Lễ hội Katê, không chỉ đồng bào Chăm ở Bình Thuận mà đồng bào Chăm sinh sống, làm ăn ở khắp nơi đều trở về sum họp, đoàn tụ cùng gia đình, bạn bè, người thân.
Từ năm 2005, Lễ hội Katê được tỉnh Bình Thuận khôi phục tại tháp Pô Sah Inư (huyện Phú Hài, TP. Phan Thiết) và trở thành một trong 6 lễ hội tiêu biểu được tỉnh Bình Thuận chọn để phát triển du lịch.
Lễ hội Katê không chỉ đáp ứng nhu cầu tâm linh, tình cảm của đồng bào Chăm mà còn góp phần quảng bá văn hóa, hình ảnh Bình Thuận đến du khách trong nước và quốc tế.
Nhiều người hiện nay lầm tưởng lễ hội Kate là tết của người Chăm nhưng thực ra không phải.
II. Nguồn gốc của lễ hội Kate
Từ Kate là một danh từ bắt nguồn từ từ Katik trong tiếng Hindu và từ katika trong tiếng Phạn của Ấn Độ. Dịch nghĩa hẹp là lễ cúng rằm tháng 7 theo lịch Chăm, nghĩa rộng là lễ tưởng nhớ tổ tiên, thần thánh và những người có công với dân tộc.
Vì vậy, lễ hội Katê Ninh Thuận mang bản sắc riêng của Vương quốc Chăm Pa xưa. Tuy nhiên, sau đó, lễ hội này có biến đổi do sự ảnh hưởng của nền văn hóa Ấn Độ và Hồi giáo.
Được thể hiện rõ qua hai cộng đồng Chăm lớn nhất là Chăm Bà La Môn và người Chăm Awal. Vì là lễ hội của người Chăm Bà La Môn nên dân tộc này sẽ đứng ra chủ trì còn các dân tộc Chăm khác sẽ tham dự và kính dâng lễ vật. Hơn nữa một bộ phận người Chăm khác là Raglai cũng chịu trách nhiệm giữ những vật dụng thờ cúng phục vụ buổi lễ.
III. Đặc sắc của lễ hội Kate
Lễ hội Katê được chia thành 2 phần là phần Lễ và phần Hội. Sẽ có những đặc sắc như:
1. Phần Lễ
Phần Lễ được chia thành 5 lễ chính: Lễ đón y trang nữ thần Po Sah Inu tại Tháp Chính, lễ mở cửa đền tháp, lễ tắm tại bàn thờ Linga Yoni, lễ mặc y phục cho tượng thần, đại lễ Kate trước tháp chính.
Một số lễ vật trong lễ hội Katê tại đền tháp sẽ bao gồm: 1 con dê lớn, 3 con gà để làm nghi thức tẩy uế trong tháp, 5 mâm cơm với canh và thịt dê, 1 mâm cơm với muối vừng, 3 ổ bánh gạo cùng hoa quả. Và người dân có thể chuẩn bị thêm rượu, trứng, xôi, chè, trầu cau,..Đây là phần lễ vật được mang lên cúng trên tháp còn dưới chân tháp sẽ hàng trăm mâm lễ khác nhau do người dự lễ chuẩn bị.
Phần lễ diễn ra tại tháp bà trong lễ hội Kate
Cụ thể quy trình phần lễ được diễn ra như sau:
- Đầu tiên là một nghi lễ của người Chăm, trong đó họ nhận quần áo từ người em út Raglai, người từ trên núi xuống. Lễ rước y phục thường diễn ra vào lúc 7 giờ sáng và tất cả các nghi thức đều rất trang trọng và thành kính.
- Chủ tế sau đó mở các cửa tháp và mời các vị thần về thưởng thức lễ vật do người dân dâng lên.
- Sau khi mở cửa chùa là nghi thức tắm thần, tiếng Chăm gọi là manei yang. Sau đó, nghi lễ hóa trang cho thần tượng Anguei khan aw kapo bắt đầu và cuối cùng là nghi lễ trọng thể quan trọng nhất Adaoh Tama.
- Đại lễ bắt đầu lúc 9 giờ sáng và kéo dài khoảng 3 tiếng đồng hồ cho đến 11 giờ trưa. Sau khi hoàn thành, người dân trở về làng của mình để tiếp tục các nghi lễ của lễ hội.
2. Phần Hội
Nghi thức phần lễ hội tại làng sẽ được tổ chức song song với phần Hội. Người dân sẽ cùng tham dự những trò chơi cổ truyền như thi dệt vải, thi đội nước, đá bóng, văn nghệ,…và trình diễn các nhạc cụ truyền thống như trống Paranưng, ginăng, kèn Saranai,…
Phần hội làng của lễ hội Kate
Và những nghi lễ làm lễ tại làng bản cũng sẽ trang trọng không kém các nghi lễ trên đền tháp. Theo tín ngưỡng thì mỗi làng sẽ thờ một vị thần khác nhau nhưng là cúng tế thần làng. Chủ tế tại làng thường không phải chức sắc tôn giáo mà người uy tín được dân làng tin tưởng.
Sau khi lễ hội Katê ở làng kết thúc thì người Chăm về nhà để làm lễ. Chủ lễ là người lớn tuổi nhất trong tộc, và tất cả những thành viên trong gia đình đều có mặt đông đủ, thành tâm cầu nguyện tổ tiên cho sức khỏe dồi dào và làm ăn phát đạt.
IV. Lời kết
Có thể thấy được nét đặc sắc trong văn hóa của người Chăm trong lễ hội Kate. Hy vọng những thông tin này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về lễ hội truyền thống của Việt Nam là lễ hội Kate. Đừng quên cập nhật những thông tin mới nhất về Lễ hội của chúng tôi nhé!
